صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟
ممکن است که شما روش کار با صرافی‌های رمزارز را بدانید. ایمیلی برای خود ایجاد کنید، یک پسورد قوی برای ایمیل خود انتخاب کنید، حساب کاربری خود را تأیید و معامله رمزارزها را آغاز کنید.
صرافی‌های غیرمتمرکز نیز چنین هستند، به‌غیراز دردسر ثبت‌نام. در بیشتر موارد رمزارز واریز یا برداشت نمی‌شود. معامله مستقیماً میان کیف پول‌های دو کاربر و با دخالت محدود طرف سوم (اگر باشد) صورت می‌گیرد.
کار با صرافی‌های غیرمتمرکز می‌تواند کمی دشوار باشد و شاید همیشه دارایی که شما می‌خواهید را نداشته باشند؛ اما با پیشرفت تکنولوژی و افزایش سود حاصله، ممکن است این صرافی‌ها بخش جدایی‌ناپذیر فضای رمزارزها خواهند شد.
مقدمه:
از اولین روزهای ایجاد بیت کوین، صرافی‌ها نقش مهمی را در یافتن خریداران و فروشندگان مناسب رمزارزها بازی می‌کنند. بدون اینکه این تالارهای گفتگو کاربران جهانی را جذب کنند، نقدینگی کمتری داشتیم و نمی‌توانستیم بر روی قیمت صحیح دارایی‌ها توافق داشته باشیم.
در گذشته صرافی‌های متمرکز بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفتند. با این وجود، با حضور تکنولوژی‌های فراوان رو به رشد، ابزارهای بسیاری برای انجام معاملات غیرمتمرکز به وجود آمدند.
در این مقاله به بررسی صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) می‌پردازیم که محل انجام معاملات بدون نیاز به واسطه هستند.
فهرست مطالب
تعریف صرافی‌های غیرمتمرکز:
ازنظر تئوری، هرگونه معامله پایاپای می‌تواند معامله‌ای غیرمتمرکز باشد (برای مثال، مبادلات اتمیک)؛ اما در این مقاله، در مورد پلتفرمی صحبت می‌کنیم که عملکرد صرافی‌های متمرکز را دنبال می‌کند. تفاوت اصلی این است که پیش‌زمینه آن‌ها در بلاک چین قرار دارد. هیچ کس مسئول سرمایه‌های شما نیست، اگر این گونه هم باشد نباید به صرافی تااندازه‌ای که به عرضه‌های متمرکز خود اعتماد دارید، مطمئن باشید.
نحوه عملکرد یک صرافی متمرکز:
با کمک یک صرافی متمرکز، شما پول خود را پس‌انداز می‌کنید چه به صورت فیات (از طریق نقل‌وانتقال بانکی یا کارت‌های اعتباری) یا رمزارز. زمانی که به شکل رمزارز پس‌انداز انجام می‌دهید، کنترل آن را دیگر نه از نظر کاربرد (زیرا همچنان می‌توانید آن را معامله کنید یا برداشت کنید)، بلکه ازنظر تکنیکال، به عهده نخواهید داشت: شما نمی‌توانید این پس‌انداز را در بلاک چین هزینه کنید.
شما مالک کلیدهای خصوصی سرمایه خود نیستید، به این معنی که زمانی که برداشت انجام می‌دهید، از صرافی درخواست می‌کنید تا از طرف شما معامله‌ای را انجام دهد. زمانی که مشغول معامله هستید، این معاملات به‌صورت درون زنجیره‌ای روی نمی‌دهند، بلکه صرافی بودجه‌هایی را بر اساس پایگاه داده‌ها به کاربران تخصیص می‌دهد.
روند کلی کار بسیار ساده است زیرا سرعت‌پایین بلاک چین ها مانع انجام معامله نمی‌شود و همه‌چیز در یک سیستم خاص رخ می‌دهد. خریدوفروش رمزارزها آسان‌تر است و ابزارهای بیشتری برای این کار در اختیار دارید.
این کار به‌واسطه استقلال انجام می‌شود: شما با واریز پول خود به صرافی اعتماد می‌کنید. در نتیجه، خود را در معرض ریسک طرف معامله (counterparty risk) قرار می‌دهید. اگر تیم مذکور مقدار بیت کوین کسب کرده را از دست بدهد چه؟ اگر یک هکر به سیستم آسیب بزند و سرمایه‌ها را خالی کند چه؟
بسیاری از کاربران این سطح از ریسک را قابل‌قبول می‌دانند. آن‌ها تنها با صرافی‌های معتبری که سوابق بسیار خوبی دارند و بسیار محتاط هستند و امکان نفوذ هکرها به داده‌ها را به حداقل می‌رسانند، کار می‌کنند.
نحوه عملکرد یک صرافی غیرمتمرکز:
عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز از جهاتی به صرافی‌های متمرکز شبیه است، اما از دیگر جهات متفاوت هستند. در ابتدا باید توجه داشت که صرافی‌های غیرمتمرکز متعددی برای کاربران وجود دارند. موضوع مشترک میان آن‌ها این است که سفارش‌های درون زنجیره انجام می‌شوند (با قراردادهای هوشمند) و اینکه کاربران مسئولیت سرمایه خود را بر عهده دارند.
کارهایی در مورد صرافی‌های غیرمتمرکز میان زنجیره‌ای (cross-chain DEX) صورت گرفته است، اما محبوب‌ترین آن‌ها در مورد دارایی‌های یک بلاک چین هستند (همچون اتریوم یا زنجیره بایننس).
دفتر سفارش‌های درون زنجیره:
در برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز، همه‌چیز درون زنجیره انجام می‌شود (در مورد دیدگاه‌های ترکیبی مختصراً صحبت خواهد شد). هر سفارشی (تغییر یا لغو سفارش) در بلاک چین نوشته می‌شود. این مشخص‌ترین روش است، زیرا شما به فرد سومی اعتماد نمی‌کنید تا برای شما سفارشی بگذارد و راهی برای نامشخص کردن سفارش‌ها وجود ندارد.
متأسفانه این عمل ناکارآمد است. از آنجایی که از هر نود موجود در شبکه می‌خواهید تا سفارش را برای همیشه ثبت کند، دیگر هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنید. شما باید صبر کنید تا یک ماینر پیام شما را به بلاک چین برساند، به این معنی که این کار می‌تواند سخت و به‌کندی انجام شود.
بعضی افراد فرانت رانینگ (front running) را ایرادی می‌بینند که در این مدل وجود دارد. فرانت رانینگ زمانی در بازارها روی می‌دهد که یک فرد کار آشنا از وجود یک معامله در حال انجام اطلاع دارد و از اطلاعات مذکور برای انجام معامله پیش از پایان یافتن آن استفاده می‌کند؛ بنابراین فرانت رانر (front runner) از اطلاعاتی که در اختیار همگان قرار ندارد بهره می‌برد. در کل می‌توان گفت که این کار غیرقانونی است.
اگر همه چیز در یک لجر جهانی چاپ شود، فرصتی برای فرانت ران به شکل سنتی نیست. ازاین‌رو، نوع متفاوتی از حمله به کار گرفته می‌شود: این حمله زمانی روی می‌دهد که یک ماینر سفارش را پیش از تأیید شناسایی می‌کند و مطمئن می‌شود که سفارششان ابتدا به بلاک چین افزوده می‌شود.
بیت شرز دکس (Bitshares DEX) و استلر (Stellar) نمونه‌هایی از الگوهای دفتر سفارش‌های درون زنجیره هستند.
دفتر سفارش‌های برون زنجیره:
صرافی‌های دارای دفتر سفارش‌های برون زنجیره از بعضی جهات همچنان غیرمتمرکز هستند، اما در حقیقت بیش از مورد قبلی متمرکز هستند. به‌جای اینکه سفارش‌های در بلاک چین گذاشته شوند، جایی دیگر میزبانی می‌شوند.
کجا؟ بستگی دارد. شما می‌توانید یک نهاد متمرکز داشته باشید که دفتر سفارش‌های شما را بر عهده داشته باشد. اگر نهاد مربوطه مخرب باشد، می‌تواند بازار را تااندازه‌ای به بازی بگیرد (با استفاده از فرانت رانینگ یا ارائه سفارش‌های اشتباه). با این وجود شما همچنان از ذخیره غیرحضوری نفع می‌برید.
پروتکل 0x برای ERC-20 و دیگر توکنهای به کار رفته در بلاک چین اتریوم مثال خوبی در این زمینه است. علاوه بر اینکه به‌عنوان یک صرافی غیرمتمرکز فعالیت می‌کند، چارچوبی را نیز برای طرف‌های شناخته‌شده تحت عنوان انتقال‌دهنده‌ها (relayers) فراهم می‌کند تا دفتر سفارش‌های برون زنجیره را مدیریت کنند.
با استفاده از قراردادهای هوشمند 0x و برخی از دیگر ابزارها، میزبانان می‌توانند از یک استخر نقدینگی ترکیبی بهره ببرند و سفارش‌های را میان کاربران منتقل کنند. زمانی که طرف‌های معامله مناسب یکدیگر باشند، معامله تنها درون زنجیره اجرا می‌شود.
این روش‌ها از نظر کارآمدی برتر از روش‌هایی هستند که به دفاتر سفارش‌های درون زنجیره متکی هستند. این روش‌ها ازنظر سرعت محدودیتی ندارند زیرا از بلاک چین چندان استفاده نمی‌کنند. معامله باید همچنان انجام شود، بنابراین الگوی دفتر سفارش‌های برون زنجیره نسبت به صرافی‌های متمرکز با سرعت کمتری معامله را انجام می‌دهد.
بایننس دکس (Binance DEX)، IDEX و EtherDelta اجرای دفاتر سفارش‌های برون زنجیره را بر عهده دارند.
بازار سازهای خودکار (AMM):
از خواندن عبارت «دفتر سفارش‌های» خسته شده‌اید؟ علت این است که الگوی بازار ساز خودکار این ایده را کلاً نادیده می‌گیرد. در این الگو به سازندگان یا گیرندگان نیازی نیست بلکه تنها کاربران، تئوری بازی و کمی فرمول جادوی سیاه موردنیاز هستند.
جزئیات AMM ها به اجرا بستگی دارد. بازار سازهای خودکار تعداد زیادی از قراردادهای هوشمند را با یکدیگر ترکیب می‌کنند و محرک‌های هوشمندانه‌ای ارائه می‌کنند که سبب افزایش مشارکت کاربر شوند.
صرافی‌های غیرمتمرکزی که امروزه مطابق با AMM فعالیت می‌کنند و تقریباً کاربرپسند هستند، با کیف پول‌هایی همچون متا ماسک (MetaMask) یا (Trust Wallet) همگام‌سازی می‌شوند. یک معامله درون زنجیره همچون انواع دیگر صرافی‌های غیرمتمرکز باید برای به پایان رساندن معاملات آماده‌شده باشد.
پروژه‌هایی که روی این فرانت کار می‌کنند شامل یونی سوآپ پیش‌تر گفته‌شده (Uniswap) و شبکه کایبر (Kyber network) (که به پروتکل بنکور «Bancor» دسترسی دارد) می‌شود و هردو معامله توکن های ERC-20 را تسهیل می‌کنند.
مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز:
در بخش‌های پیشین برخی از مزایا و معایب صرافی‌های غیر متمرکز را به صورت مبسوط توضیح دادیم. در اینجا توضیح بیشتری در این زمینه ارائه می‌شود.
مزایا:
بدون نیاز به KYC
انطباق KYC/AML (فرآیند شناسایی مشتری و فرآیند ضد پول‌شویی) برای بسیاری از صرافی‌ها به‌صورت هنجار درآمده است. به دلایل قانونی، افراد باید مستندات مربوط به هویت و تأیید آدرس خود را ارائه کنند.
برای برخی افراد، این موضوعی است مربوط به حریم خصوصی و برای بعضی دیگر مربوط به دسترسی به اطلاعات است. اگر اسناد معتبری در اختیار نداشته باشید چه می‌شود؟ اگر اطلاعات تا حدی پخش شود چه می‌شود؟ از آنجایی که صرافی‌های غیر متمرکز بدون مجوز فعالیت می‌کنند، هیچ‌کس هویت شما را بررسی نمی‌کند و تنها چیزی که نیاز دارید کیف پول رمزارز است.
با این وجود زمانی که این صرافی‌ها توسط یک مقام مسئول اداره می‌شوند، برخی الزامات قانونی وجود دارند. در برخی موارد اگر دفتر سفارش‌های متمرکز شود، میزبان ملزم به سازگاری است.
بدون وجود ریسک طرف معامله:
آنچه در نظر اول در مورد صرافی‌های غیرمتمرکز رمزارزها به چشم می‌آید عدم نگه‌داشتن وجوه مشتریان است. ازاین‌رو، حتی حملات شدیدی همچون هک صرافی Mt.Gox که در سال 2014 روی داد، وجوه کاربران را در معرض خطر قرار نمی‌دهند و اطلاعات شخصی حساس را افشا نمی‌سازند.
توکن های لیست نشده:
توکنهایی که در صرافی‌های متمرکز لیست نشده‌اند، در صورت عرضه و وجود تقاضا می‌توانند همچنان به صورت آزادانه در DEX ها معامله شوند.
معایب صرافی‌های غیرمتمرکز:
کارآمدی:
اگر واقع‌بین باشیم، DEX ها به‌اندازه صرافی‌های سنتی کاربرپسند نیستند. پلتفرم‌های متمرکز، معاملات فوری ارائه می‌کنند که تحت تأثیر بازه‌های زمانی قرار ندارند. برای تازه‌کارانی که با کیف پول‌های رمزارزها آشنا نیستند، صرافی‌های متمرکز تجربه سخاوتمندی فراهم می‌کنند. اگر پسورد خود را فراموش کرده باشید، می‌توانید به‌راحتی آن را بازیابی کنید. اگرچه در صورتی که عبارت بازیابی خود را فراموش کنید، سرمایه شما در فضای سایبری برای همیشه از دست می‌روند.
حجم‌های معاملاتی و نقدینگی:
حجمی که در صرافی‌های متمرکز معامله می‌شود از حجم معامله شده در صرافی‌های غیرمتمرکز کمتر است. از همه مهم‌تر، شاید صرافی‌های متمرکز تمایل به افزایش نقدینگی نیز دارند. برای خریدوفروش آسان‌تر دارایی‌ها با قیمت منطقی، میزان نقدینگی اهمیت بسیاری دارد. در بازارهایی که نقدینگی بالایی دارند، قیمت خریدوفروش تفاوت چندانی ندارد و حاکی از رقابت تنگاتنگ میان خریداران و فروشندگان است. در بازاری که نقدینگی وجود ندارد، یافتن فردی که خواهان خرید و فروش دارایی با قیمت منطقی باشد بسیار مشکل است.
صرافی‌های غیرمتمرکز همچنان جایگاه خاصی دارند، بنابراین همیشه برای رمزارزهایی که قصد معامله آن‌ها را دارید، عرضه و تقاضا وجود ندارد. شاید شما قادر به یافتن جفت‌های معاملاتی موردنظر خود نباشید، اما اگر موفق شدید دارایی‌های مذکور ممکن است با قیمت منصفانه‌ای معامله نشوند.
هزینه‌ها:
هزینه‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز همیشه بالاتر نیستند، اما زمانی که شبکه شلوغ شود یا از یک دفتر سفارش‌های درون زنجیره استفاده کنید، هزینه‌ها افزایش می‌یابند.
کلام آخر:
بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز در طی سال‌ها پدید آمده‌اند و هر یک تلاش‌های پیشین را که به منظور تسهیل تجربه کاربری و ایجاد معاملات قدرتمندتر انجام می‌شدند، ادامه می‌دهند. درنهایت به نظر می‌رسد که این ایده همسو با خصوصیت خود حاکمیتی است: مانند رمزارزها که کاربر به شخص سومی اعتماد نمی‌کند.
با افزایش دیفای، صرافی‌های غیرمتمرکزی که با اتریوم فعالیت می‌کنند، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر این روند ادامه یابد، احتمالاً شاهد افزایش نوآوری در تکنولوژی در کل صنعت هستیم
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
تاریخچه ارز متیک
آموزش ترید با گوشی اندروید و آیاواس
آموزش تحلیل فاندامنتال ارز دیجیتال
روند های برگشت بازار و تکنیک رول سوشی
چگونه ارز دیجیتال بخریم با گوشی؟
روش های تحلیل پرایس اکشن چیست؟
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
بسیار عالی بود