سم زدایی چیست؟
سم زدایی دیجیتال یا Digital Detox در واقع دورههای کوتاهی است که در آن، افراد کاملا داوطلبانه وسایل دیجیتال مانند گوشیهای هوشمند را کنار میگذارند و از شبکههای اجتماعی دوری میکنند. تکرار و تناوب دورههای سم زدایی دیجیتال به خود فرد بستگی دارد که این کار فواید فراوانی برای سلامت روح و جسم دارد. برای آشنایی بیشتر با سم زدایی دیجیتال و نحوه انجام آن، با این مقاله از مدرسان پیشتاز با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- 1 چرا به سم زدایی دیجیتال نیاز داریم؟
- 2 چگونه سمزدایی دیجیتال انجام دهیم؟
- 3 1. لازم نیست گوشی هوشمندتان همیشه همراهتان باشد
- 4 2. نوتیفیکیشنهای گوشیتان را خاموش کنید
- 5 بیشتر بخوانید:
- 6 3. برای خودتان ساعات منع استفاده قرار دهید
- 7 4. برای بیدارشدن، از هشدار گوشی استفاده نکنید
- 8 5. برای زمانها و مکانهای بدون فناوری قوانینی تعیین کنید
- 9 6. در طول روز از فرصتها به بهترین شکل استفاده کنید
- 10 7. با زمانهای بدون فناوری به خودتان پاداش بدهید
- 11 8. سم زدایی دیجیتال با کمک وسایل دیجیتال
- 12 9. واقع بین باشید
چرا به سم زدایی دیجیتال نیاز داریم؟
برای اینکه وضعیت آب و هوا را بررسی کنید، به سراغ گوشی هوشمندتان میروید و به اینترنت متصل میشوید. قبل از اینکه برنامه آب و هوا را باز کنید، نوتیفیکیشنی دریافت میکنید و متوجه میشوید یکی از دوستانتان تصاویری از سفرش را به اشتراک گذاشته است. اتفاقی که معمولا در این شرایط رخ میدهد این است: آب و هوا را فراموش میکنید و تصاویر را میبینید. همزمان، برنامه مرورگر گوشی را هم باز میکنید تا درباره مقصدی که دوستتان به آنجا سفر کرده، هتلی که در آنجا اقامت داشته و جاذبههای گردشگری مورد بازدید آنها هم اطلاعاتی به دست آورید.
در همین جست و جوها، برای دیدن تصاویر بیشتر از جاذبه گردشگری، وارد اینستاگرام میشوید که در این برنامه هم پیامها و لایکهای جدیدی برای دیدن دارید. شاید بعد از گذشت یک ساعت و انتخاب مقصدی برای سفر آن هم با همه جزئیات، به یاد آورید که فقط میخواستید آب و هوا را بررسی کنید؛ این تجربهای واقعی از وقتگیربودن دنیای دیجیتال است.
گوشیهای هوشمند، تبلتها، لپتاپها و ساعتهای هوشمند دائم در دسترس افرادند. این دسترسی مداوم به دنیای دیجیتال باعث میشود افراد، تمرکز ذهنی خودشان را از دست بدهند و دچار حواسپرتی شدید شوند و در نتیجه آن، افراد احساس میکنند به ارتباط با مردم در فضای مجازی وابستگی دارند و به همین جهت داشتن گوشی هوشمند را که به برقراری این ارتباط کمک کند نیز بخشی از زندگی میدانند؛ منتها در واقع، این افراد بخشهای مهمی از زندگی واقعی را از دست دادهاند.
بعضی از روانشناسان و کارشناسان رواندرمانی میگویند، افراد در مدتی که از گوشیهای هوشمند استفاده میکنند، به لحاظ عاطفی و ذهنی از محیط و افراد اطراف جدا میشوند. این شرایط نه تنها میتواند نشانه واضحی از اعتیاد به شبکههای اجتماعی باشد که باعث میشود افراد با مشکلات خانوادگی، تحصیلی و شغلی مواجه شوند. شاید گمان کنید استفاده از واژه اعتیاد برای بیان نیاز دائمی به دنیای دیجیتال اغراقآمیز است؛ اما این گونه نیست. بر اساس نظر کارشناسان، استفاده از فناوری اگر در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند، میتواند به مشکل تبدیل شود و اعتیاد را به دنبال داشته باشد.
در این میان، شبکههای اجتماعی میتوانند اعتیاد آورتر باشند. در این شبکهها افراد شما را تأیید میکنند؛ تصاویری را که به اشتراک میگذارید میپسندند و مطالب و اخباری را که منتشر میکنید دنبال میکنند. احساس شما در این شرایط مانند کسی است که در دنیای واقعی مورد تعریف و تمجید دیگران قرار میگیرد. به زبان خیلی ساده، افراد وقتی دیگران تأییدشان میکنند، احساس خوبی دارند و شبکههای اجتماعی شرایطی فراهم میکنند تا افراد این احساس خوب را به صورت مداوم تجربه کنند.
چگونه سمزدایی دیجیتال انجام دهیم؟
زمان و توجه از مهمترین سرمایههایی هستند که در اختیار دارید. شرکتها برای اینکه این سرمایهها را از شما بگیرند هزینههای زیادی پرداخت میکنند که برای پسگرفتن این سرمایهها و داشتن روزهای سالمتر، باید راهکاری سازنده را اجرا کنید. این راهکار سازنده مدیریت روزانه است و برای شروع آن باید در اولین قدم برنامههای روزمرهتان را به دقت بررسی کنید.
کارمندی را فرض کنید که هر روز ساعات زیادی را با رایانه کار میکند. این نوع از کارکردن ممکن است به او آسیب بزند. او برای شارژ مجدد باتریاش به زمانهایی بدون رایانه نیاز دارد. این کارمند میتواند هر روز سمزدایی دیجیتال انجام دهد؛ او باید در یک روز، سه زمان غیرقابلدسترسی داشته باشد؛ ابتدای صبح و قبل از شروع کار، در ساعت استراحت و ناهار و بعد از پایان ساعت کاری.
در ابتدای صبح و بعد از پایان ساعت کاری نباید از وسایل الکترونیک استفاده کند و ظهرها هم باید استفاده خود را کنترل کند. اجرای این راهکار شرایطی را برای او فراهم میکند تا بتواند از دنیای دیجیتال فاصله بگیرد، به چشمها و دستانش استراحت بدهد و از ابتلا به خستگی چشم و آسیب فشار تکراری پیشگیری کند.
اگر واقع بینانه نگاه کنیم، بیشتر افراد میدانند چگونه اعتیاد دیجیتال را کنار بگذارند؛ اگر چه کار آسانی نیست، اما باید کمتر از گوشیهای هوشمند استفاده کنند. در شرایطی که وسایل الکترونیکتان را کنار میگذارید، دچار استرس میشوید و دستگاه عصبی سمپاتیک شما واکنش نشان میدهد. این، نوعی ترک اعتیاد فیزیکی است و علائمی مانند ترک اعتیاد به مواد مخدر دارد.
روش ایدهآل برای سم زدایی دیجیتال رفتن به مکانی خارج از دسترسی است. منتها این راهکار نه تنها واقعگرایانه نیست که ممکن است در تغییر عادتهای بلند مدت شما هم بیتأثیر باشد. برای سم زدایی دیجیتال باید هر روز زمانهای بدون فناوری داشته باشید. برای رسیدن به این هدف باید برنامهریزی کنید و از راهکارهای مناسب استفاده کنید. برای اینکه سم زدایی دیجیتال را با یک روند منطقی شروع کنید، میتوانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
1. لازم نیست گوشی هوشمندتان همیشه همراهتان باشد
سعی کنید در مدتی که کار میکنید گوشی یا تبلت خودتان را روی حالت پرواز قرار دهید. اگر در خانه هستید و با بچهها بازی میکنید، گوشی یا تبلت خودتان را در اتاق دیگری بگذارید. اگر چند ساعت را بدون این وسایل سپری کنید و متوجه هشدارهای وسوسه کننده آنها نشوید، میتوانید به مرور زمان عادتتان را ترک کنید.
2. نوتیفیکیشنهای گوشیتان را خاموش کنید
اینکه دائما متوجه نوتیفیکیشنها نشوید، به کاهش استرس ذهنی شما کمک میکند. در این شرایط، احساس میکنید کنترل بیشتری روی افکارتان دارید و میتوانید روزتان را بهتر مدیریت کنید. این کار میتواند اولین قدم برای شروع باشد. میتوانید زمان خاصی از روز را برای بررسی پیامها تعیین کنید و فقط در همان زمان نوتیفیکیشنها را روشن کنید.
بیشتر بخوانید:
3. برای خودتان ساعات منع استفاده قرار دهید
اگر هر شب 1 تا 2 ساعت قبل از خواب در اینستاگرام یا سایر شبکههای اجتماعی حضور دارید، قابلیت محدودیت زمانی را در گوشی یا تبلت خودتان فعال کنید. بعد از ساعت 9 شب، گوشیتان را داخل یکی از کشوها بگذارید و تا زمانی که روز بعد برای رفتن به محل کار آماده نشدهاید، به سراغ آن نروید.
4. برای بیدارشدن، از هشدار گوشی استفاده نکنید
اگر اولین چیزی که بعد از بیدارشدن به آن دسترسی دارید گوشی هوشمندتان است، آن را به اتاق خواب نبرید تا بتوانید عادتتان را ترک کنید. ساعت زنگدار بخرید و تا 1 ساعت بعد از بیدارشدن سراغ گوشی نروید. اگر این زمان برای شروع زیاد است، با 15 دقیقه شروع کنید و به تدریج این زمان را افزایش دهید.
5. برای زمانها و مکانهای بدون فناوری قوانینی تعیین کنید
در محیط خانه برای استفاده از فناوری قوانینی را تعیین کنید. از سایر اعضای خانواده و حتی مهمانها نیز بخواهید آنها را رعایت کنند. برای نمونه، آوردن گوشی سر میز غذا را ممنوع کنید یا اگر شبها همراه با خانواده فیلم تماشا میکنید، گوشیها یا تبلتها باید در اتاق خواب بمانند؛ حتی میتوانید در محیط خارج از خانه هم قوانینی برای خودتان داشته باشید.
6. در طول روز از فرصتها به بهترین شکل استفاده کنید
اگر هوا خوب است، برای پیادهروی یا دویدن از خانه خارج شوید. اگر هوا آلوده است یا وضعیت آب و هوا اجازه این کار را نمیدهد، در خانه ورزش کنید. میتوانید گوشیتان را روی حالت do not disturb قرار دهید و از شنیدن موسیقی یا پادکستها لذت ببرید.
7. با زمانهای بدون فناوری به خودتان پاداش بدهید
هر روز زمان بدون فناوری را به خودتان اختصاص دهید. حتما به فعالیتهایی علاقه دارید، اما فرصت کافی برای پرداختن به آنها ندارید. زمانهای بدون فناوری فرصتهای مناسبی برای پرداختن به علایقاند. گوشیتان را کنار بگذارید و از فرصت به دست آمده به نفع خودتان استفاده کنید. مطالعه، ورزش، موسیقی، آشپزی، پیادهروی در طبیعت و هر فعالیتی که به آن علاقه دارید و باعث بهبود روحیه شما میشود پاداش خوبی برای کنار گذاشتن فناوری است.
8. سم زدایی دیجیتال با کمک وسایل دیجیتال
امروزه دنیای دیجیتال نیز شرایطی را فراهم میکند و امکاناتی را در اختیار کاربران میگذارد که به نیاز فناوریِ کمتر در زندگی پاسخ دهد. نمونهای از این امکانات لایتفونها هستند. این تلفنهای همراه کوچک، بزرگتر از کارت بانکی نیستند و قابلیتهای ضروری یک تلفن همراه را دارند. البته ظاهری مدرن، امکان اتصال به گوشیهای هوشمند و مدیریت بعضی از برنامههای کاربردی هم از دیگر ویژگیهای لایتفونها هستند. با داشتن لایتفونها، نیاز نیست گوشیهای هوشمند همیشه همراه افراد باشند و آنها را به حضور در دنیای دیجیتال وسوسه کنند.
9. واقع بین باشید
اگر میتوانید یک مدتی به طور کامل برای مدت زمانی خاص این جدایی را انجام دهید. قطعاً باید این کار را بکنید؛ جدایی کامل از این شبکهها میتواند دوباره شرایط جدیدی را برای شما ایجاد کند و باعث می شود که شما همه انواع دستگاههای دیجیتال را برای مدتی فراموش کنید اما این موضوع به این معنا نیست که نمیتوان از زندگی دیجیتالی خود لذت ببرید؛ بلکه باید یاد بگیرید در کنار آن یک برنامه دیگر برای زندگی خود تعیین کنید. اگر در طول روز یا هنگام کار به موبایل خود نیاز پیدا کردید، سعی کنید مقدار کمی و فقط برای آن کار خاص از دستگاه استفاده کنید و حتما زمانی را اختصاص دهید.
دیدگاهتان را بنویسید