ارز دیجیتال ملی یا بانک مرکزی (CBDC) چیست؟

به‌ طور کلی، ارز دیجیتال ملی نوعی پول نقد الکترونیکی است که مانند ارزهای فیات سنتی، به دارندگان اجازه می‌دهد به خدمات بانک مرکزی دسترسی داشته باشند. کسب‌ و کارها و افراد با استفاده از این پول الکترونیکی می‌توانند پرداخت‌ها و نقل و انتقالات خود را انجام دهند. ارز دیجیتال ملی، واسطه‌هایی همچون بانک‌های تجاری را از میان بر می‌دارد و به مشتری اجازه می‌دهد ارتباطی بی‌واسطه با بانک مرکزی برقرار کند. بدین ترتیب، افراد می‌توانند تراکنش‌های خود را مستقیماً با یکدیگر انجام دهند و نگران خطرهایی مانند ورشکستگی واسطه‌های مالی نباشند.

آنچه سبب شد بانک‌های مرکزی به فکر ایجاد ارزهای دیجیتال ویژه خود باشند، ترس از دست دادن کنترل بر عرضه پول و سیستم‌های پرداخت پس از اوج گرفتن محبوبیت ارزهای دیجیتال بود. بی‌شک، گسترش انواع پرداخت که تحت ‌نظارت هیچ نهاد مرکزی یا دولتی نیست، می‌تواند تسلط بانک‌های مرکزی بر عرضه پول و ثبات اقتصادی را تضعیف کند.

بانک‌ها باید سوابق مالی همچون میزان سپرده افراد و تاریخچه تراکنش‌های انجام ‌شده را پیگیری کنند. دفتر کل توزیع ‌شده به این نهادها اجازه می‌دهد چندین نسخه از تاریخچه تراکنش‌ها را دراختیار داشته باشند و از صحت داده‌ها مطمئن شوند. با وجود این، برخلاف بلاک­چین‌های عمومی، نسخه‌های بلاک­چین مربوط به ارزهای دیجیتال ملی فقط در دست نهادهای مالی مجزایی هستند که در‌نهایت، بانک مرکزی آن‌ها را مدیریت می‌کند. در‌ واقع، دسترسی به بلاک­چینی که ارزهای دیجیتال ملی استفاده می‌کنند، به مجوز ویژه بانک مرکزی احتیاج دارد.

ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت کوین و اتریوم، قانون‌گذاری مشخصی ندارند؛ در نتیجه، ارزش خود را برمبنای کاربرد پذیری و میزان استقبال سرمایه‌گذاران به ‌دست آورده‌اند و همواره با نوسان‌های شدید توأم هستند. در مقابل، ارزهای دیجیتال ملی به ارز بومی کشور وابسته‌اند و به ‌‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که ارزشی ثابت و ایمن داشته باشند. علاوه بر این، ارزهای دیجیتال ملی پایگاه‌داده‌ متمرکزی دارند که تحت‌کنترل بانک مرکزی است. این پایگاه داده شماره سریال منحصر به ‌فردی برای هر کوین الکترونیکی عرضه می‌کند تا آن کوین شناسایی و رهگیری شدنی باشد.

در‌مجموع، به ‌نظر می‌رسد قابلیت‌های منحصر به‌ فرد بلاک­چین حتی توجه نهادهای متمرکز را هم جلب کرده است. کریستالینا جورجیوا (Kristalina Georgieva)، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول، در سخنرانی فوریه 2022 خود در شورای آتلانتیک، درباره این موضوع گفته است: تاریخ پول در حال ورود به فصل جدیدی است. کشورها در حالی‌ که تلاش می‌کنند انواع جدید و دیجیتالی پول را آزمایش کنند، به‌ دنبال حفظ جوانب مهم سیستم‌های پولی و مالی سنتی خود هستند.